Rượu ngô Bắc Hà

Rượu ngô Bắc Hà hay còn gọi là rượu ngô Bản Phố. Là một thứ rượu ngon đặc sản của người H’Mong và người Dao ở Bản Phố, huyện Bắc Hà, Lào Cai. Cùng với rượu Táo Mèo và rượu San Lùng, rượu ngô Bản Phố là các danh tửu của Lào Cai. Rượu Bắc Hà có màu trong như nước suối. Lúc mới uống có hương vị thơm nồng, rồi dịu dần, lúc uống vào không gắt, không chua. Rượu ngô nơi đây say lâu nhưng không làm mê mệt mà cảm giác vẫn sảng khoái.

Bắc Hà – Cao nguyên trắng mộng mơ

Bắc Hà – xứ sở đẹp như huyền thoại, với những điệu xoè bốc lửa. Những bát rượu ngô sóng sánh. Những cô gái thừa hưởng nước da của xứ lạnh thướt tha trong bộ váy áo truyền thống. Những chàng trai mặc áo ngắn để lộ bộ ngực gồ ghề như đá tảng. Tới đây, du khách sẽ lạc vào rừng mận ngút ngàn. Được thưởng thức những trái mận tím rịm, to như cái chén, ngọt như chuối, ròn tan. Sẽ được biết đến chợ Bắc Hà rực rỡ màu thổ cẩm… Vùng đất đầy nắng gió này còn nổi tiếng câu ca cửa miệng đầy ấn tượng:

“Khi vào nhớ dốc Trung Đô

Khi ra thì nhớ rượu ngô Bắc Hà.”

Rượu ngô Bắc Hà: Ngô Lũng Phình, nước Hang Dế

Rượu ngô Bắc Hà nấu từ nước lấy từ suối Hang Dế. Ngô dùng nấu rượu Bản Phố không phải trồng ở nương rẫy hoặc thung lũng, mà ở trên núi đá cao heo hút. Đặc biệt là giống ngô vàng trồng ở xã Lùng Phình (Bắc Hà) cho ra nhiều rượu có hương thơm nồng rất ngon. Loại ngô này cho bắp chắc, vàng, năng suất không cao. Bù lại hạt ngô mềm, bùi và giàu dinh dưỡng. Sau khi thu hoạch, ngô được giữ nguyên bắp, phơi khô và bảo quản để nấu rượu dần.

Với kiểu khí hậu ôn đới. Mùa đông lạnh kéo dài đặc trưng nên mỗi năm người dân Bắc Hà chỉ có thể trồng một mùa ngô. Loại ngô làm rượu phải là ngô nếp, hạt màu vàng óng. Tuy ngô cho năng suất không cao nhưng hạt thơm, chắc. Ngô được thu hoạch khi đã chín già trên cây, đem phơi nguyên bắp qua 1, 2 nắng. Sau đó, chất ngô lên gác để bảo quản và nấu rượu dần.

Hồng Mi – Loại men đặc trưng để cất Rượu ngô Bắc Hà

Bí quyết tạo nên sự khác biệt của rượu ngô Bản Phố với các loại rượu khác là lên men bằng men cây Hồng Mi. Người H’Mong dùng hạt này đem giã nhỏ như bột. Bột được trộn với rượu đầu và nước sôi. Nhào thật nhuyễn, nắm thành quả đặt trên rơm và phơi ở nơi ít nắng, thoáng gió. Khi những quả men khô, chuyển thành màu trắng y như chiếc bánh bao thì mang bỏ vào thúng, rổ để lên gác bếp bảo quản để dùng dần.

Quy trình nấu rượu ngô Bắc Hà

Quy trình nấu rượu ngô của người dân Bản Phố cũng giống như nấu rượu ngô ở các địa phương khác khá kỳ công.

• Ngô được bung chín trong nồi khoảng 10h đồng hồ liên tiếp.
• Sau đó hong ngô ra nong để nguội.
• Ngô bung trộn đều với bột men theo một tỷ lệ nhất định.
• Ủ kín trong thời gian khoảng 30 ngày.
• Sau thời gian đó, người nấu rượu dựa vào kinh nghiệm xem việc ủ men đã thành công hay chưa. Nếu việc ủ men thành công, họ cho phần ngô đã lên men vào chưng cất rượu theo cách nấu của bà con người H’Mông có từ nhiều đời nay.

Rượu ngô nấu bằng củi. Sau khi rượu sôi, người nấu luôn giữ lửa cháy nhỏ và đều, tiếp đủ nước để rượu không bị khê. Thường 3 lít rượu đầu rất nặng và thơm ngon nhất. Giia chủ sẽ giữ lại để uống và tiếp khách. Những lít rượu sau đó thì độ rượu giảm dần và bớt thơm hơn. Một nồi rượu nấu từ 60kg ngô hạt sẽ cho khoảng 20 lít rượu ngon có nồng độ từ 40-45 độ rượu.

Chất lượng của rượu ngô Bản Phố

Rượu ngô Bản Phố khi uống vào sẽ thấy bốc, say nhanh nhưng sau khi say không có hiệu ứng phụ như đau đầu, đau bụng. Người H’Mông nơi đây cho rằng: “uống rượu Bản Phố vào buổi sáng sẽ có thêm sức mạnh, tựa như có một vị thần dũng mãnh hỗ trợ làm việc đồng áng suốt ngày không cảm thấy mệt mỏi. Nếu uống vào buổi tối, cùng với bằng hữu, rượu như có sợi dây vô hình ràng buộc tình yêu thương khăng khít, trong lòng mọi người trào dâng lời hay, ý đẹp, nói lên được những điều mới mẻ, ý nghĩa thấm sâu và hào hứng mà những lúc khác không có rượu chưa nói được”.

Chợ phiên Bắc Hà – nét văn hóa đặc trưng vùng cao

Những ngày cuối tuần, đến thăm vùng cao Bắc Hà. Đi chợ phiên Bắc Hà, ta sẽ thấy quanh trục đường chính, rượu ngô Bắc Hà được bày bán nhiều trong những đại lý, hàng quán và tập trung thành nhiều góc nhỏ nhộn nhịp “người mua, kẻ bán”. Mùi hương rượu thơm nồng đắm say lòng du khách. Khi thời tiết vào đầu thu, khí hậu bắt đầu lạnh, ngồi nhâm nhi chén rượu ngô trong chợ, ta thấy trong lòng thật ấm áp.

Nhận thấy tiềm năng kinh tế và du lịch của rượu ngô Bắc Hà đem lại. Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai nói chung, huyện Bắc Hà nói riêng đã lập thành Hợp Tác Xã nấu rượu ngô Bản Phố. Cứ tới cuối tuần, ở Bản Phố nhà nhà nấu rượu, cho du khách trực tiếp xem và mua rượu. Rượu ngô Bắc Hà – rượu ngô Bản Phố sẽ là món quà ý nghĩa cho mỗi du khách khi đến với vùng đất nơi đây.